Het thema Ruimtelijke kwaliteit heeft betrekking op de sub thema's belevingswaarde, gebruikswaarde en toekomstwaarde van de ruimtelijke ontwikkeling in projecten. Het gaat daarbij zowel om zaken als inpassing en integraal ontwerp als om de samenhang van de geplande functies. Daarnaast is als derde element de flexibiliteit om in de toekomst aan te kunnen blijven sluiten op veranderde eisen. Ruimtelijke kwaliteit is essentieel voor draagvlak en waardering van projecten en draagt bij aan de mentale gezondheid van gebruikers, bezoekers en omwonenden.
Tot slot, valt ook sociale veiligheid als sub thema onder Ruimtelijke Kwaliteit.
De belevingswaarde (beleving van een project en zijn omgeving door gebruikers) wordt mede bepaald door de ruimtelijke inpassing en de waarde van cultureel en natuurlijk erfgoed. Beeldkwaliteit speelt hierin een cruciale rol, met aandacht voor de verschijningsvorm, opzet, schaal en ritmiek van het project. Een doordachte balans tussen samenhang en contrast versterkt de visuele impact.
De gebruikswaarde omvat de kwaliteit van functies en de variatie in grootte en type functies. Zo is de gebruikswaarde groot als een gebied te benutten is voor verschillende gebruiksfuncties en als het een veilige, toegankelijke en praktische inrichting heeft voor verschillende groepen gebruikers. Je kunt de gebruikswaarde van het gebied bijvoorbeeld versterken door de bereikbaarheid van voorzieningen en door de sociale veiligheid te vergroten.
Een goede toekomstwaarde betekent: flexibiliteit van de strategische aansluiting op de omgeving, aanpasbaarheid van de indeling van een gebied en anticipatie op toekomstige veranderingen/ontwikkelingen, die een project biedt.
Een sociaal veilige omgeving is een omgeving die zó is ingericht dat mensen zich veilig en beschermd voelen tegen het gevaar dat dreigt vanuit het menselijk handelen: criminaliteit, overlast, ongewenst gedrag. In een sociaal veilige omgeving vindt ook daadwerkelijk minder criminaliteit plaats. Dat wordt bereikt door te zorgen voor goede verlichting, het voorkomen van hoeken en obstakels waarachter men zich kan verschuilen, door het creëren van zichtlijnen.
De Omgevingswijzer helpt om op een systematische wijze de duurzaamheid van projecten en gebiedsontwikkelingen inzichtelijk te maken.
